Dramat

Witajcie!

Dzisiaj zajmiemy się omówieniem ostatniego rodzaju literackiego, jakim jest dramat. Dla niektórych kojarzy się on z czymś strasznym, przy którym można wylać morze łez, otóż nie w każdym wypadku.

Zacznijmy więc od początku, czyli od cech gatunków dramatycznych

Cechy dramatu:

• przeznaczony do wystawiania na scenie
• z podziałek na akty, a akty na sceny
• zbudowany z dialogów i monologów (tekstu głównego) oraz wskazówek inscenizacyjnych, wskazówek dla reżysera (tekst poboczny, inaczej didaskalia)
• akcja ukazana przez wypowiedzi i działania bohaterów
•  brak narratora, czy osoby mówiącej

Najważniejsze elementy dramatu

Akt - część utworu dramatycznego obejmująca logiczny i samodzielny fragment akcji (jedno zdarzenie lub ciąg zdarzeń), to zespół scen układających się w całość

Scena - część akcji dramatu wyodrębniona ze względu na liczbę osób biorących w niej udział. Odejście jednej z postaci lub pojawienie ię kolejnej oznacza początek następnej sceny

Tekst główny - wypowiedzi bohaterów dramatu - dialogi i monologi

Tekst poboczny (didaskalia) - wskazówki dla reżysera, aktorów, scenografa, choreografa, które ułatwiają wystawienie sztuki na scenie . Zawiera informację o czasie i miejscu akcji, dekoracjach, potrzebnych rekwizytach, wyglądzie i zachowaniu postaci, sposobie wypowiadania tekstu. Są zapisane odmienną czcionką niż tekst główny, zazwyczaj kursywą.

Dialog - rozmowa co najmniej dwóch postaci dramatu. Dialogi pełnią w utworze dramatycznym bardzo ważne funkcje : wpływają na rozwój akcji, informują widza o wydarzeniach, które rozgrywają się poza scenę, charakteryzują bohaterów - pokazują cechy, poglądy, emocje 

Monolog - dłuższa wypowiedź jednej postaci, wygłaszana zwykle w trakcie nieobecności innych osób na scenie i kierowana bezpośrednio do widza. Monolog wyraża przeżycia wewnętrzne bohatera, jego myśl i uczucia

Dramat może być pisany prozą lub wierszem

WYBRANE GATUNKI DRAMATYCZNE

• tragedia -   utwór dramatyczny o poważnej tematyce, przedstawiający zmagania bohatera z przeciwnościami, których nie potrafi przezwyciężyć (los, wola bogów, siła natury, prawo, normy moralne, niesprzyjające okoliczności), tragizm bohatera polega na tym, że znajduje się on w sytuacji bez wyjścia - każdy jego wybór prowadzi do klęski, kończy się katastrofą - zazwyczaj śmiercią - Juliusz Słowacki "Balladyna"
• komedia - utwór dramatyczny o pogodnej tematyce, ukazujący bohaterów i ich losy w lekki i zabawny sposób, akcja jest dynamiczna, prowadzi do szczęśliwego zakończenia, w komedii można wyróżnić trzy typy komizmu - sytuacyjny, językowy i postaci - który dokładnie omówię, gdy dojdziemy do tematu "Zemsty" Aleksandra Fredry
• dramat romantyczny -  dramat powstały w okresie romantyzmu, charakteryzujący się swobodną konstrukcją akcji, łączeniem pierwiastków fantastycznych z historycznymi oraz komicznych z tragicznymi - Adam Mickiewicz "Dziady"

 Aleksander Fredro

Zemsta

AKT TRZECI

Pokój Rejenta.

SCENA PIERWSZA

Rejent siedzi przy stoliku i pisze. Dwóch mularzy przy drzwiach stoi.

Rejent, MULARZE
 

REJENT

Mój majstruniu, mówcie śmiało,

Opiszemy sprawę całą;

Na te ciężkie nasze czasy

Boskim darem takie basy

.

Każdy kułak spieniężymy:

Że was bito, wszyscy wiemy. 

MULARZ

Niekoniecznie.

REJENT

Bili przecie,

Mój majstruniu. 

MULARZ

Niewyraźnie.

REJENT

Czegóż jeszcze wam nie stało?

Bo machano dosyć raźnie. 

Legenda

czerwony - autor i tytuł 

pomarańczowy - akt 

 zielony  - scena

granatowy - didaskalia 

różowy - tekst główny (dialog)

Chciałam w sposób lekko obrazowy, kolorami (na blogerze nie ma funkcji niestety strzałek i wykresów, czy tabelek) pokazać , jak trzeba analizować tekst dramatyczny pod kątem jego elementów. Każdy tekst można tak analizować, czy to "Balladyna" Juliusza Słowackiego, czy "Król Edyp" Sofoklesa, choć każde z tych dzieł powstawało w strasznie dalekich od siebie czasach, elementy budowy zostały zachowane

Na dzisiaj to tyle. Dziękuję Wam i zapraszam już niedługo, ponieważ zaczynamy nowy dział językowy, zagłębimy się w słowotwórstwo!  Chciałabym złożyć Wam życzenia z okazji świąt Wielkiejnocy... Przede wszystkim zdrowia , bo to obecnie jest najważniejsze, a także dużo szczęścia, radości, wszelkiej pomyślności, smacznego jajka i mokrego dyngusa!

----------------------------------------------------------------------------

                              kiki2000